In het professionele flattrack-racen bestaat geen gemakzuchtige middenweg; of je gaat er volledig voor, of je bent nergens. ‘Je kunt niet op en als een halve zool een motor dwars zetten’, weet de American Flat Track Production Twins-racewinnaar Johnny Lewis.

Aan de oppervlakte lijkt flattrack tamelijk eenvoudig – ga linksaf, gas erop en herhaal het kunstje. Maar graaf dieper en je zult ontdekken dat het een van de meest uitdagende en vaak huiveringwekkende takken van motorsport betreft, ongeacht het aantal wielen.

‘Het racen gaat echt op het scherp van de snede; stuur aan stuur, en de ellebogen en knieën tegen elkaar, loopt de snelheid op tot boven de 200 km/u’, verklaart Lewis, inmiddels een oudgediende in de scene die nu uitkomt voor het ‘Moto Anatomy X Powered by Royal Enfield’-team. ‘We gaan letterlijk schouder aan schouder van halverwege het rechte eind tot in de bochten.’

Amerikaanse flattrack-races die van Florida tot Californië extra sjeu geven aan de Amerikaanse motorsport, rijden tegen de klok in op onverharde ovals, die aan de binnen- en buitenkant doorgaans omzoomd worden door hekken of muren die ervoor moeten zorgen dat rijders en motoren niet het publiek in gaan, net als bij op hol geslagen paarden op paardenbanen. Sommige Tourist Trophy-banen willen er nog wel eens een rechterbocht of springschans aan toevoegen.

Flattrack wordt geafficheerd als ‘America’s original extreme sport’ omdat het al een eeuw lang diep geworteld is in de motorsport, met events als de Springfield Mile en Preoria TT als klassieke boegbeelden. ‘Flattrack is een historische tak van racen’, aldus Lewis. ‘De grote gemene deler is dat het zo ongecompliceerd is, maar ook zo uniek’.

Een aspect dat flattrack zo uniek maakt is de stalen slof die iedere rijder over de linker laars draagt, ongeacht ervaringsniveau of raceklasse. Al het klapperende en schrapende geluid die de stalen sloffen teweegbrengen in de pitstraat, doet kakelverse nieuwkomers zich afvragen: ‘Waarom lopen die gasten zo mank?’

Wijlen Ken Maely, wijd en zijd bekend als ‘De Slofmaker’, begon in 1950 stalen sloffen te produceren. Toen hem gevraagd werd naar het nut van de slof, antwoordde Maely: ‘De handelbaarheid van je motor meet je af aan het gewicht dat je op de slof legt; hoe meer gewicht erop, hoe minder gewicht je legt op het voorwiel.’

Decennia later galmt Maely’s filosofie nog altijd uit de mond van Lewis. ‘Wanneer je op het rechte stuk zit met beide voeten op de steunen, dan ligt 100% van het gewicht op beide banden’, doet hij uit de doeken. ‘Maar als we onze linkervoet van de voetsteun halen en deze in de bocht uitsteken, dan heb je geen honderd procent gewicht meer op je wielen.

Als we een baan hebben met meer grip, dan plaatsen we meer gewicht op onze voet om de motor losser in de omgang te maken. In zo’n geval ligt 30% van het motorgewicht op de voet en wordt de resterende 70% uitgesmeerd over beide banden. Normaal gesproken is dat wel de verdeling.’

De linkervoet van een flattracker is als de peddel van een boot, vervolgt Lewis, oprichter van de in Florida gevestigde Royal Enfield Slide School by Moto Anatomy. ‘Wanneer je je linkerbeen uitsteekt, zo vertel ik cursisten, begint de motor van richting te veranderen omdat je hellingshoek begint te creëren. De rest volgt vanzelf. Dat is stap 1.’

‘Wanneer we hellingshoek teweegbrengen om de motor van richting te laten veranderen, drukken we de motor harder op de ondergrond. Hoe meer gewicht we op de stalen slof plaatsen, hoe dwarser we de motor kunnen zetten en hoe beter we de snelheid en richting kunnen aanpassen.’ Hedendaagse flattrack-motoren beschikken over een achterrem, maar een voorrem is niet toegestaan, behalve bij TT-races.

Omdat baanomstandigheden uiteenlopen, heeft de slof een bolle vorm, ook aan de zijkanten. Hierdoor blijven ze niet haken achter oneffenheden of andere obstakels in de bochten. Slofmakers stemmen hun ontwerpen af op specifieke rijstijlen en het soort laarzen.

Decennia lang droegen flattrackers traditionele geveterde boots, waar Maely en zijn tijdgenoten het vak op leerden. Gary Kinzler van Lightshoe, bouwer van de stalen sloffen van Lewis, biedt verschillende versies aan voor wegrace-, offroad- en motorcrosslaarzen. Lewis heeft een voorkeur voor de laatste optie.

‘Gary weet precies waar ik mijn voet neerzet en onder welke hoek’, vertelt Lewis. ‘Hij voegt wat extra materiaal toe op een bepaalde plek en omdat hij weet hoe ik mijn voet neerplant, met mijn kleine teen eerst, vormt hij de slof specifiek naar mijn rijstijl. Net die finesse helpt de voet om over echt bobbelige of verraderlijke plekken op de baan te blijven glijden.’

Motorrijders wordt altijd ingepeperd te kijken naar de richting die ze in willen. Bij flattrackers is de linkervoet de gids. ‘Ik zet mijn voet in de richting waar ik heen wil’, aldus Lewis. ‘Wanneer je foto’s gaat bestuderen, zie je mijn kleine teen naar de binnenzijde van de baan wijzen, de richting waar ik heen wil. Bovendien is het de koers waar mijn ogen zich op moeten richten en waar mijn borst naar toe wijst.’

‘Dus mijn kleine teen wijst me de weg. En wanneer ik mijn voet neerzet, verplaatst het gewicht zich naar mijn hiel. Hierdoor krijgt de linker buitenzijde van de slof een schaafplek. De rest van de slof doet er eigenlijk niet toe, vandaar dat ik snel stalen sloffen verslijt. Ik raak steeds dezelfde plek.’

‘Professionele rijders opereren met zoveel precisie in het steeds op dezelfde plek plaatsen van hun voet, dat ze snel door hun stalen slof heen slijten en deze moeten laten repareren. Beginnende rijders verslijten geen stalen sloffen, simpelweg omdat ze steeds op een andere plek contact maken met de ondergrond.’

Die slijtsporen vormen de vingerafdruk van de flattracker. ‘Aan de slijtage van een slof kan ik zien hoe een rijder zijn voet neerzet. Op mijn school vraag ik mijn cursisten dan ook om hun stalen slof te laten zien. Door simpelweg de slof te bekijken, kan ik ze vertellen dat ze zo-en-zo de hoek omgaan. Waarop zij dan weer antwoorden: ‘Hoe weet jij dat nou?!”

Ook crossers bepalen de richting aan de hand van hun voet, merkt Lewis op, maar met een ander doel. ‘Motorcrossers steken doorgaans hun voet vooruit en dan weer omhoog, gebogen richting de as van het voorwiel. Wanneer je in een spoor terecht komt, wil je snel je voet kunnen oprichten. Crossers houden hun voet dan ook ingetrokken om de motor in het spoor te houden.’

‘Zou ik die rijstijl loslaten op flattrack, dus mijn tenen ingetrokken houden naar de te volgen koers, zou ik meer van mijn bovenlichaam moeten vragen om de motor om te leggen. In zo’n geval zou de voorkant van de motor zichzelf rechtdoor willen drukken. Door de voet te verdraaien, verandert ook de positie van de heup, borst, schouders, armen, hoofd en ogen. Het is net als een lichtschakelaar: de voet heeft een aaneenschakeling van reacties tot gevolg.’

Ook speedwayrijders dragen stalen sloffen, alleen is de vorm ervan afwijkend. ‘Als een speedwayrijder hard gaat op een vlakke baan’, weet Lewis, ‘kan hij zijn speedwayslof niet meer gebruiken omdat zijn voet steeds in de ondergrond begint te happen. Dan heeft hij toch echt een flattrack-vorm nodig. Zo specialistisch is flattrack dus.’

De volgende keer dat je een AFT-race bezoekt achter het hekwerk van Lima, Sacramento of Volusia, probeer een plek te bemachtigen aan de binnenkant van bocht 1 om Lewis’ kleine teen in de gaten te houden. Gewikkeld in een glanzend stalen slof, zal die eigenwijs jouw richting uit wijzen, de rand van de bocht kortwieken en Lewis de bocht door leiden.

Als door de wol geverfde, all-American flattrackcoureur geboren in Coatesville, Pennsylvania, heeft Johnny Lewis aan boord van zijn iconische nummer 10 Royal Enfield als een naald op een langspeelplaat alle groeven afgetast in het American Flat Track Championship. In 2004 ontving hij de prestigieuze ‘AMA Sports Athlete of the Year’-onderscheiding in de categorie flattrack door meerdere nationale flattrack-kampioenschap binnen te harken. Nadat hij ook nog als professional de overstap maakte naar de nationale supermoto-categorie, groeide REV’IT!-rijder Lewis uit tot een grootheid in de Amerikaanse baansport door zijn fulltime terugkeer naar het flattracken in 2009. Sinds de oprichting van zijn Moto Anatomy flattrack-school in Center Hill, Florida, in 2015, deelt hij zijn ervaring in de geheimen van deze ‘dwarse’ tak van sport met rijders in de dop. Daarnaast is hij van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van Royal Enfields ambitie om de Production Twins-klasse van het AFT met een kampioenschap te bekronen.

Wil je meer verhalen lezen vanuit het hart van de urban motorscene, over bouwers die de toekomst vormgeven en de mensen die erin vertoeven? Dan ben je bij ons aan het goede adres! Bewonder en lees de overige journaals en mis ons niet op Instagram, @revit_urban.